2018 թվականին Հայաստանի խաղաղ ժողովրդավարական հեղափոխության ալիքի վրա գալով իշխանության՝ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունն իր գործունեության առաջին 100 օրում մի շարք նշանակալի հանգրվանների է հասել, և այժմ խորը հիմքեր է դնում ապագայի համար:

12 տարվա ընթացքում առաջին անգամ ավելի շատ հայեր վերադառնում են հայրենիք, քան հեռանում երկրից, և տնտեսական աճն այժմ կայուն ընթացքի մեջ է: Ստորև վարչապետ Փաշինյանը ներկայացնում է՝ ինչպես է իր երկիրը պատրաստում քաղաքականից տնտեսական հեղափոխություն անցում կատարելուն:

Խաղաղ հեղափոխությունից հետո 2018 թվականի մայիսին ընտրվելով վարչապետ՝ Դուք մարմնավորեցիք Հայաստանի համար նոր ժամանակաշրջան կերտողի կերպարը: Ո՞րն է Հայաստանի հեղափոխության և դրա խաղաղ ժողովրդավարական անցման ամենամեծ նշանակությունը:

Մեր հեղափոխությունը ծնվեց ժողովրդավարական փոխակերպումների ակնկալիքով ձեւավորված հանրային մեծ պահանջարկի արդյունքում: Դա բացառապես ներհայաստանյան երևույթ էր և աշխարհաքաղաքական հետևանքներ չունեցավ: Այնուամենայնիվ, ես նկատի չունեմ, որ ժողովրդավարությունը որևէ ազդեցություն չի ունեցել մեր արտաքին քաղաքականության վրա. կասկած չկա, որ այն ամրապնդեց Հայաստանի դիրքերը միջազգային ասպարեզում և հարստացրեց մեր արտաքին քաղաքականությունը կարևոր արժեքներով, սկզբունքներով և շահերով:

Հեղափոխությունը կատարվել է հայ ժողովրդի կողմից՝ որպես կոռուպցիան, լիազորությունների չարաշահումը, տնտեսական և քաղաքական մենաշնորհները, ընտրակեղծիքներն ու քաղաքական մանիպուլյացիաները մերժելու իր կամքի դրսևորում: Ուստի, պաշտոնավարման առաջին իսկ օրվանից Հայաստանի նոր կառավարությունը ձեռնամուխ եղավ խորքային բարեփոխումների իրականացմանը` լուծելու համար այն խնդիրները, որոնք մեր ժողովրդին փողոց էին դուրս բերել և զանգվածային բողոքներ հարուցել Հայաստանում: Արդյունքում, այսօր Հայաստանը գտնվում է շատ ավելի լավ վիճակում առևտրի և տնտեսական համագործակցության համար, քանի որ մեր կառավարությունն զգալի առաջընթաց է արձանագրել կոռուպցիայի դեմ պայքարում, ինչպես նաեւ օրենքի գերակայության ամրապնդման, բիզնեսի և օտարերկրյա ներդրումների ներգրավման համար նպաստավոր պայմաններ ստեղծելու առումով:

Վստահ եմ, որ հեղափոխության ձևավորած բարեփոխումների օրակարգը նոր հեռանկարներ և հնարավորություններ կընձեռի մեր գործընկերների, այդ թվում՝ մեր տարածաշրջանի երկրների հետ համագործակցության համար:

 Մենք փոքր երկիր ենք, բայց մենք լայն և համաշխարհային ցանց ունեցող ազգ ենք, ինչը մեզ մեծ է դարձնում

Օժտված լինելով աննախադեպ լեգիտիմությամբ՝ Հայաստանի կառավարությունը վերակազմավորվեց. մի քանի նախարարություններ լուծարվեցին: Ինչո՞ւ լուծարվեցին այդ նախարարությունները, և ինչպե՞ս է այս նոր կառավարությունը պայքարելու կոռուպցիայի դեմ:

Նախարարությունների թիվը կրճատելու մեր որոշման համար կային պարզ պատճառներ: Մեր բարեփոխումների օրակարգի նպատակներից է պետական կառավարման օպտիմալացումը և ավելի արդյունավետ պետական հաստատությունների ստեղծումը: Նախարարությունների թվի կրճատումը կօգնի մեզ հասնել այդ նպատակին և բարձրացնել կառավարման արդյունավետությունը:

Ձեր մանդատի անկյունաքարն այն է, որ Հայաստանը քաղաքական հեղափոխությունից անցում կատարի դեպի տնտեսական հեղափոխություն: Ո՞րն է ձեր տնտեսական զարգացման ռազմավարությունը, և ինչպե՞ս են այնպիսի առանցքային ոլորտներ, ինչպիսիք են բարձր տեխնոլոգիաները, էներգետիկան և զբոսաշրջությունը, նպաստելու հետհեղափոխական Հայաստանում աճի արձանագրմանը:

Ես կարծում եմ, որ մեր բարեփոխումները երկարաժամկետ և ռազմավարական են: Հետևաբար, տնտեսական հեղափոխությունը երկարատև ազդեցություն կունենա երկրի տնտեսական զարգացման և մարդկանց կյանքի վրա: Միևնույն ժամանակ թույլ տվեք Ձեզ հետ կիսվել արդեն իսկ արձանագրված որոշ արդյունքներով: 2018 թվականին մենք արձանագրել ենք 5.2 տոկոս տնտեսական աճ և պահպանել ենք չափավոր գնաճի մակարդակը: Սրանք շատ դրական արդյունքներ են հեղափոխություն տեսած տարվա համար: Մենք ունենք արտահանման 9 տոկոս աճ: Այս տարի դրական դինամիկան շարունակվում է՝ տարվա առաջին կիսամյակում արձանագրված 6,5 տոկոս աճով: 2019 թվականի օգոստոսին «Մուդիզ»-ը բարձրացրեց Հայաստանի սուվերեն վարկանիշը Ba3-ի: Այս արդյունքները խոստումնալից են. այնուամենայնիվ, պետք է շատ ավելին անել:

Հայաստանը հիանալի հնարավորություններ է ընձեռում ներդրողներին՝ այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են տեղեկատվական տեխնոլոգիաները, զբոսաշրջությունը, գյուղատնտեսությունը, արտադրությունը, էներգետիկան և մի շարք այլ ոլորտներում:

Մեր կառավարությունն իրականացնում է բաց դռների քաղաքականություն օտարերկրյա ներդրումների նկատմամբ՝ ապահովելով գույքի եւ սեփականության լիարժեք պաշտպանություն: Օտարերկրյա ներդրողները կարող են ազատ, անարգել մուտք գործել ցանկացած ոլորտ և աշխարհագրական վայր երկրի ներսում, առանց սահմանափակումների անձնակազմ հավաքագրել, օգտվել շահույթի անվճար և անսահմանափակ վերադարձման իրավունքից, իրականացնել արժույթի անսահմանափակ փոխանակում շուկայական փոխարժեքով և ունենալ ազգայնացումից պաշտպանող երաշխիքներ:

Օտարերկրյա ներդրողներին պաշտպանող հնգամյա դրույթը, որը պաշտպանում է նրանց ներդրումներին վերաբերող օրենսդրական փոփոխություններից, նույնպես մեր արտաքին ներդրումների շրջանակի մի մասն է հանդիսանում: Միջազգային տնտեսական հարաբերությունների առումով, Հայաստանը ներդրումների խթանման և պաշտպանության մասին երկկողմ համաձայնագրեր ունի 43 երկրների հետ, ներառյալ՝ Միացյալ Նահանգները:

Հայաստանը Ներդրումային վեճերի կարգավորման միջազգային կենտրոնի անդամ է: Մենք 46 երկրի հետ կրկնակի հարկումը բացառելու և հարկերից խուսափելու կանխարգելման վերաբերյալ համապատասխան համաձայնագրեր ունենք: Սա նշանակում է, որ ներդրողներին տրվում են մի շարք երաշխիքներ, մասնավորապես՝ համահավասար վերաբերմունք (ազգային ռեժիմ ներդրողների համար), պաշտպանություն սեփականազրկումից, միջոցների ազատ փոխանցում և լիարժեք պաշտպանություն ու անվտանգություն:

Համաշխարհային բանկի տվյալներով՝ գործարարությամբ զբաղվելու դյուրինության առումով Հայաստանը 190 երկրի շարքում զբաղեցնում է 41-րդ տեղը: Բիզնես սկսելու դյուրինության առումով՝ Հայաստանը աշխարհում 8-րդն է, իսկ գույքը գրանցելու առումով՝ 14-րդը: Տնտեսական ազատության ինդեքսի համաձայն՝ Հայաստանը 47-րդ ամենաազատ տնտեսությունն է աշխարհում: Մենք շարունակում ենք խորը և համապարփակ բարեփոխումներ իրականացնել` բարելավելու մեր բիզնես միջավայրը:

Կառավարությունն աշխատում է օրենսդրական բարեփոխումների ուղղությամբ՝ առավել բարենպաստ առևտրային ռեժիմ սահմանելու, օտարերկրյա ներդրողներին համապատասխան երաշխիքներ տրամադրելու, ինչպես նաև վեճերի կարգավորման արդյունավետ մեխանիզմներ ներդնելու համար: Ներկայում մենք աշխատանքներ ենք տանում հնարավորությունների ընդլայնման և պետություն-մասնավոր հատված գործընկերության համար հստակ իրավական դաշտ սահմանելու ուղղությամբ:

«Հայաստանը դեպի ծով ելք չունեցող փոքր մայրցամաքային երկիր է» - այս նկարագրությունը Դուք կարող եք գտնել բազմաթիվ գրքերում և հոդվածներում:

Համաձայն եմ, մենք փոքր երկիր ենք: Բայց մենք լայն և համաշխարհային ցանց ունեցող ազգ ենք, ինչը մեզ մեծ է դարձնում: Հայաստանն իր աշխարհագրական դիրքով կամրջում է մշակույթներն ու տնտեսությունները: Ոմանք կարող են պնդել, թե Հայաստանը փոքր շուկա ունի, բայց ես այստեղ եմ այդ տեսակետը վիճարկելու համար: Հայաստանը մաս է կազմում Եվրասիական տնտեսական միության շուկայի, որն ունի ավելի քան 180 միլիոն սպառող: Հայ արտադրողներն օգտվում են GSP+ արտոնյալ ռեժիմից՝ Եվրամիության հետ եւ GSP ռեժիմից՝ ԱՄՆ-ի և մի շարք այլ երկրների հետ:

Հայաստանը նաև խորացնում է համագործակցությունը Եվրամիության հետ՝ Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի միջոցով: Այս հավակնոտ համաձայնագիրը նախատեսում է, որ Հայաստանն ու ԵՄ-ն համատեղ աշխատեն ի նպաստ ՀՀ քաղաքացիների՝ ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների ամրապնդման, աշխատատեղերի և բիզնես հնարավորությունների ստեղծման, առավել արդար խաղի կանոնների, ավելի մեծ ապահովության, ավելի մաքուր միջավայրի, ինչպես նաև ավելի որակյալ կրթության և հետազոտությունների իրականացման համար:

Այսօր ԱՄԷ-ի հետ Հայաստանի հարաբերությունները կարևոր տեղ են գրավում մեր արտաքին քաղաքականության առաջնահերթությունների շարքում

Վարչապետի պաշտոնում Ձեր առաջին 100 օրվա ամենակարևոր արդյունքներից մեկն այն էր, որ ավելի շատ մարդիկ սկսեցին գալ Հայաստան: Ինչպիսի՞ն է արտագաղթի կանխարգելմանն ուղղված Ձեր նոր տնտեսական քաղաքականությունը:

Հարկ է նշել, որ ավելի քան 12 տարվա ընթացքում առաջին անգամ ժամանումների թիվը գերազանցել է մեկնումներինը. 2018 թվականին ունեցանք 15,313 դրական հաշվեկշիռ: Արտագաղթը նվազել է՝ համապատասխան ցուցանիշն այս տարի բարելավվել է 32 անգամ 2015 թվականի համեմատ: Մինչդեռ այս տարվա առաջին վեց ամիսների ընթացքում մենք ունենք մինուս 2.334 հաշվեկշիռ: Մեր նպատակն է կանխել արտագաղթը և խթանել ներգաղթը:

Անցյալի փորձը ցույց է տալիս, որ ներգաղթն աճում է, երբ երկրում տնտեսությունը զարգանում է, և ստեղծվում են նոր աշխատատեղեր: Խորհրդային ժամանակաշրջանում այդպես էր: Համոզված եմ, որ մեր կառավարության քաղաքականությունը և տնտեսական հեղափոխությունը կխթանեն ներգաղթը: Մեր խնդիրն է՝ ապահովել քաղաքացիների աշխատելու և ստեղծագործելու համար անհրաժեշտ պայմաններ, և մենք վճռական ենք այդ գործում:

Ըստ Ձեզ, ինչո՞ւ հատկապես հենց հիմա ԱՄԷ ներդրողները պետք է գան Հայաստան:

Մենք ուրախ կլինենք տեսնել ավելի շատ ԱՄԷ ներդրողներ Հայաստանում, և, հետևաբար, մենք պատրաստ ենք քննարկել տարբեր ոլորտներում ներդրումային հնարավորությունները: Ես արդեն նշել եմ Հայաստանի կառավարության առաջարկած պայմանները, հատկապես ներդրողների մասով: Մենք կարող ենք մեր գործընկերների հետ արդյունավետ համատեղ ներդրումներ կատարել առաջատար տեխնոլոգիաների, գյուղատնտեսության, արդյունաբերության և այլ ոլորտներում, և ես այժմ կոչ եմ անում ԱՄԷ ներդրողներին՝ ուսումնասիրել Հայաստանի կողմից առաջարկվող տնտեսական հնարավորություններն ու պայմանները: Հայաստանը կարող է նաև ԱՄԷ համար կամուրջ հանդիսանալ դեպի ԵԱՏՄ շուկա:

1998 թվականի դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումից ի վեր մենք զարգացնում ենք արդյունավետ և համապարփակ գործընկերություն ԱՄԷ-ի հետ: Այսօր ԱՄԷ-ի հետ Հայաստանի հարաբերությունները կարևոր տեղ են գրավում մեր արտաքին քաղաքականության առաջնահերթությունների շարքում: Հայ-էմիրաթական համագործակցությունը նոր թափ ստացավ մայիսին Երևանում կայացած Հայաստան-ԱՄԷ միջկառավարական համատեղ հանձնաժողովի առաջին նիստից հետո: Այն արդյունավետ հարթակ է երկկողմ համագործակցության զարգացման և ընդլայնման հնարավորությունների և հեռանկարների վերաբերյալ տեսակետներ փոխանակելու և տնտեսության տարբեր ոլորտներում իրավական դաշտն ընդլայնելու համար:

Համատեղ հանձնաժողովի աշխատանքների շոշափելի արդյունքներից կարելի է առանձնացնել Աբու Դաբիի «Մասդար» ընկերության և Հայաստանի ազգային հետաքրքրությունների հիմնադրամի միջև վերականգնվող էներգետիկայի ոլորտում համագործակցության հուշագրի ստորագրումը, ինչպես նաև ՀՀ Կենտրոնական բանկի և Աբու Դաբիի Գլոբալ Շուկայի միջև փոխըմբռնման հուշագիրը:

Մենք հավատում ենք, որ միջկառավարական համատեղ հանձնաժողովը կարևոր գործիք է համաձայնագրերի արդյունավետ իրականացման, երկու երկրների միջև տնտեսական կապերի ակտիվացման, այդ թվում` B2B և B2G ձևաչափերով գործարար համաժողովների, երկկողմ գործարար այցելությունների համար՝ ի լրումն տարբեր ցուցահանդեսներում փոխադարձ մասնակցություն:

Մենք իսկապես բարձր ենք գնահատում երկու երկրների միջև առևտրաշրջանառության վերջին դրական միտումները: ԱՄԷ-ն հուսալի գործընկեր է մեզ համար առևտրի և ներդրումների ոլորտներում, ինչպես նաև կարևոր հանգույց է Պարսից ծոցի տարածաշրջանի և ասիական երկրների շուկաների հասանելիության առումով:

Միևնույն ժամանակ, համագործակցության հսկայական ներուժ կա գյուղատնտեսության, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, քիմիական արդյունաբերության, անշարժ գույքի և հանքարդյունաբերության ոլորտներում, որոնցից ոչ մեկը դեռևս պատշաճ կերպով չի օգտագործվում:

Մենք ողջունում ենք ԱՄԷ գործարարների կողմից Հայաստանի տնտեսության մեջ իրականացված բազմաոլորտ ներդրումները և պատրաստ ենք տրամադրել բոլոր անհրաժեշտ հնարավորությունները Հայաստանում ներդրումներ կատարող էմիրաթական ընկերություններին: